[Lisez ici cet article en français]
Voor de taalprofessional die dagelijks navigeert tussen het Frans en het Nederlands, blijkt het geen luxe te zijn om een kompas te hebben dat je ondersteunt om je route secuur langsheen de valkuilen van de Valse Vrienden uit te stippelen. In deze zin alleen al staan er drie van die fratsenmakers: kompas, route en secuur. De eerste twee zijn Nederlandse woorden die een vergelijkbare vriend hebben in het Frans: compas, route. En toch, in deze zin zou je ze niet kunnen gebruiken mocht je hem naar het Frans vertalen. De derde is een Nederlands woord dat pseudo-Frans is: het lijkt of “secuur” een neefje heeft in het Frans, maar niets is minder waar. Je zal in het Frans andere woorden nodig hebben om deze Nederlandse zin correct te vertalen.
Lexicologische goudmijn
Siegfried Theissen, Philippe Hiligsmann, Laurent Rasier en Caroline Klein hebben hun gezamenlijke kennis en ervaring aangewend om een wetenschappelijk gefundeerd antwoord te geven op dit soort taalvragen die Nederlandstalige leerders en professionele gebruikers van het Frans tegenkomen. Het resultaat: een boek waarin lexicologische valstrikken in het Frans zijn gebundeld.
De lezer vindt er netjes opgelijst om en bij de tweeduizend Valse Vrienden, in zes categorieën verdeeld:
- Valse Vrienden: kompas – boussole ; compas – passer
- Bijna gelijke uitdrukkingen: er zit een addertje onder het gras – il y a anguille sous roche
- Bijna gelijke spreekwoorden: een profeet is in eigen land niet geëerd – nul n’est prophète en son pays
- Enkelvoud/meervoud: zijn huiswerk maken – faire ses devoirs
- Het gebruik van het lidwoord: op eigen gezag – de son propre chef
- Wederkerende werkwoorden: berusten in – se résigner à
- Het gebruik van hebben/zijn – avoir/être: aftreden – is afgetreden – a abdiqué
Een reeks alfabetisch gerangschikte oefeningen sluit elk hoofdstuk af zodat je jezelf kan testen. Kortom, een handig boek om die verraderlijke details te onderkennen en zo je Franse taal af te borstelen.
Hoe ga je ermee aan de slag?
De uitdaging voor de leerder is natuurlijk hoe je precies met dit naslagwerk aan de slag kan gaan: hoe maak je het goud op een efficiënte manier toegankelijk voor jezelf? Daarbij is de eerste vraag: ben jij je bewust van de eventuele adder onder het gras, die geen vipère is, maar een anguille?
Een eerste mogelijkheid is natuurlijk om het boek systematisch door te nemen. Je kunt er vakantielectuur van maken en een persoonlijk repertorium opbouwen van de zaken die je tegenkomt en waarvan je denkt: “Oei, dat wist ik niet.” Eén nadeel: dat is arbeidsintensief en tijdrovend.
Een tweede mogelijkheid is om te vertrouwen op je buikgevoel, en bij twijfel het boek ter hand te nemen om na te gaan of er over jouw twijfelgeval iets in het boek staat. Maar opgelet, het geeft geen uitsluitsel, want het beperkt zich tot situaties waar de gelijkenis tussen beide talen tot een foute oplossing kan leiden. Er is ook geen overkoepelende alfabetische woordenlijst, wat het zoekwerk bemoeilijkt.
Een derde mogelijkheid bestaat erin om jezelf te testen met de oefeningen. Die staan alfabetisch gerangschikt, zodat je ook vrij snel de juiste oplossing kunt terugvinden. Het nadeel hier is dat er uiteraard niet voor elke valstrik een oefening is. Als jouw addertjes (anguilles) net zijn opgenomen, blijven ze onder je grasmat (roche) liggen.
Conclusie?
Kortom: het boek is ongetwijfeld het resultaat van heel grondig onderzoekswerk, een uitgebreid repertorium, maar om het praktisch bruikbaar te maken als werkinstrument, is een ander paar mouwen. Het is dan ook opgevat als leerinstrument door de auteurs. Het is alleen spijtig dat de bruikbaarheid ervan hierdoor beperkt blijft tot dat ene doel. Het bevat zoveel zinvolle informatie, niet alleen voor Nederlandstalige leerders van het Frans maar ook omgekeerd, dat het verdient om het in een bruikbaar format te gieten, ook voor professionele gebruikers van onze landstalen.
